کد مطلب:18912 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

تحليل عقلي آثار منفي نسيان خدا چيست؟

تحليل عقلي آثار مَنْفي نسيان خدا و فراموشي نام و ياد او اين است كه خداي سبحان نه تنها خالق و فاعل انسان است بلكه مقوّم هويت ربطي و قيّوم شخصيّت حرفي او است، به طوري كه شناخت او بدون معرفت قيّم وي يعني خداوند ممكن نيست؛ زيرا شناخت معناي ربطي و حرفي بدون معرفت معناي نفسي و مستقل، كه همان خداوند است، ميسّر نخواهد بود و با نسيان آن مقوّم و فراموشي آن قيّم، هويّتِ خود انسان نيز فراموش مي​شود، و با فراموشي هويّتِ خويش هيچ​گونه احساسي از تطاول غارتگران هويّتْ وجود نخواهد داشت و با عدم احساس خطر، هيچ​گونه قيام و اقدامي عليه دشمنِ مهاجم صورت نمي​پذيرد، در نتيجه تمام شئون ادراكي و تحريكي انسان به اسارت اهريمن در آمده و برابر خواسته​هاي برخاسته از خوي خون​آشام آن امير شرير و فرمانرواي خودكام، اشيا را مي​فهمد و به آنها عمل مي​كند و هرگونه معروفي نزد او منكر تلقّي مي​شود و هرگونه منكري نزد او معروف به حساب مي​آيد «ولا تَكونوا كَالذِين نَسوا اللهَ فَأنساهم أَنفسهم أُولئك هُم الفاسِقون» حشر/19.



برخي چنين گفته​اند كه نسبت حديث معروفِ «مَن عَرف نَفسه عَرف ربّه» (بحار2/32.) با آيه مزبور، نسبت اصل قضيه و عكس نقيض قضيّه است، يعني اگر معرفت خدا از معرفت نفس پديد مي​آيد معلوم مي​شود فراموشي خدا و عدم معرفت او ناشي از فراموشي نفس و عدم معرفت آن است.



به هر تقدير؛ ذكر خدا سبب تذكّر هويت خويش و رسيدگي به تعالي او خواهد بود، و فراموشي خدا سبب فراموشي هويّت و رها كردن آن در دسترس هر مهاجم و مجحِف و مُتَجانِف است، كه در اين وضع، چيزي به نام هويّت انساني باقي نخواهد ماند، آنگاه ديگري به جاي وي قرار مي​گيرد و تمام اماني و اغراض و غرايز نفساني و اهريمني خود را به عنوان تمدّن، سعادت و تكامل بر او تحميل مي​كند.

---

آية الله جوادي آملي


حكمت عبادات